OSI modeli nedir?
OSI modeli (Open Systems Interconnection) ISO (International Organization for Standardization) tarafından geliştirilmiştir.
Bilgisayar ağlarının arkasındaki teoriyi göstermek için kullanılan standart bir modeldir.
OSI modeli teoride iki bilgisayar arasındaki iletişimin nasıl gerçekleşeceğini tanımlar.
7 katmandan oluşur ve bu katmanların her biri kendisinden bir üstteki katmana servis sağlar.
İki bilgisayar arasında iletişim kurulurken bu katmanlar sırasıyla iletişim kurar.
OSI modelini oluşturan katmanlar nelerdir?
OSI modelini oluşturan katmanlar aşağıdaki gibidir:
(Ezberlemeyi kolaylaştırmak / ilk harfleri hatırlamak için: APS Türkiye'de Neden Daha Pahalı?)
7. Application (Uygulama katmanı)
6. Presentation (Sunum katmanı)
5. Session (Oturum katmanı)
4. Transport (Taşıma katmanı)
3. Network (Ağ katmanı)
2. Data Link (Veri bağlantı katmanı)
1. Physical (Fiziksel katman)
OSI Katmanları Ne iş Yapar?
Hangi OSI katmanı ne iş yapıyor kısaca bir bakalım:
7. Katman -- Application - Uygulama Katmanı:
OSI modelinin uygulama katmanı, bir bilgisayarda çalışan programlara ağ oluşturma seçenekleri sağlar. Neredeyse sadece uygulamalarla çalışır ve veri iletirken kullanmaları için bir arayüz sağlar.
Yani; uygulamalardan gelen iletişim isteklerini kabul eder.
Uygulama katmanına veri verildiğinde sunum katmanına aktarılır.
6.Katman -- Presentation - Sunum Katmanı:
Sunum katmanı, uygulama katmanından veri alır.
Bu veriler uygulamanın anlayacağı bir formatta olma eğilimindedir, ancak alıcı bilgisayardaki uygulama katmanı tarafından anlaşılabilecek standartlaştırılmış bir format olması gerekmez.
Sunum katmanı:
- Verileri standartlaştırılmış bir biçime çevirir,
- Verilere yönelik şifreleme, sıkıştırma veya diğer dönüştürmeleri yönetir.
Bu tamamlandığında, veriler oturum katmanına aktarılır.
5. Katman -- Session - Oturum katmanı:
Oturum katmanı, sunum katmanından doğru şekilde biçimlendirilmiş verileri aldığında, ağdaki diğer bilgisayarla bağlantı kurup kuramayacağına bakar. Eğer bağlantı kuramıyorsa bir hata gönderir ve işlem devam etmez. Bir oturum kurulabilirse, o zaman oturumu sürdürmek oturum katmanının işidir. Diğer işi ise iletişimi senkronize etmek için uzak bilgisayarın oturum katmanıyla işbirliği yapmaktır.
Oturum katmanı, oluşturduğu oturum söz konusu iletişime özgü olduğundan özellikle önemlidir. Verilerin karışmadan aynı anda farklı uç noktalara birden fazla istekte bulunabilmemize olanak tanır. (Örneğin bir tarayıcıda aynı anda birden fazla sekmede sayfa açmak gibi.)
Oturum katmanı;
- Ana bilgisayar ve alıcı bilgisayarlar arasındaki iletişimi 5. katman olan Session (Oturum) katmanı izler.
- Ana bilgisayar ve uzak bilgisayar arasındaki bir bağlantıyı başarıyla günlüğe kaydettiğinde, veriler Katman 4'e: Taşıma katmanı'na aktarılır.
4. Katman -- Transport - Taşıma katmanı:
Taşıma katmanı birçok önemli foksiyonu yerine getirir. Birinci işi verinin iletileceği (taşınacağı) protokolü seçmektir.
Taşıma katmanındaki en yaygın iki protokol, TCP (Transmission Control Protocol - İletim Kontrol Protokolü) ve UDP'dir (User Datagram Protocol - Kullanıcı Veribloğu İletişim Kuralları).
TCP ile aktarım bağlantı temellidir, yani istek süresince bilgisayarlar arasında bir bağlantı kurulur ve sürdürülür.
Bağlantı, paketlerin tümünün doğru yere gelmesini sağlamak için kullanılabildiğinden, bu, güvenilir bir aktarım sağlar.
TCP bağlantısı, verilerin kabul edilebilir bir hızda gönderilmesini ve kaybolan verilerin yeniden gönderilmesini sağlamak için iki bilgisayarın sürekli iletişim halinde kalmasını sağlar.
UDP verileri bağlantı kurmadan yollar.
Bu ne demek? TCP'de karşımıza çıkan 3'lü el sıkışma ( SYN -SYNACK - ACK paketlerinin karşılıklı iki bilgisayar tarafından gönderilmesi) UDP'de yoktur. UDP alıcı bilgisayara paketi direkt gönderir.
! Bunun anlamı, TCP'nin genellikle doğruluğun hıza tercih edildiği durumlar için (örneğin dosya aktarımı veya bir web sayfasını yükleme) tercih edileceği ve UDP'nin hızın daha önemli olduğu durumlarda (örneğin video akışı) kullanılacağıdır.
Protokol seçildikten sonra taşıma katmanı iletimi küçük parçalara böler (TCP üzerinden bunlara segment, UDP üzerinden datagram denir), bu da mesajı başarıyla iletmeyi kolaylaştırır.
3. Katman -- Network - Ağ katmanı:
Ağ katmanı, yapılan isteğin hedefini bulmaktan sorumludur.
Örneğin, İnterneti tek bir mutlu ve büyük ağ olarak düşündüğümüzde, bir web sayfasından bir bilgi talep etmemiz durumunda sayfanın IP adresini alan ve izlenecek en iyi yolu bulan network yani ağ katmanıdır.
Bu aşamada, hala yazılım kontrollü olan Mantıksal adresleme (yani IP adresleri) olarak adlandırılan şeyle çalışılmaktadır. Mantıksal adresler, ağlara düzen sağlamak, onları kategorize etmek ve doğru şekilde sıralamamıza izin vermek için kullanılır.
Şu anda en yaygın mantıksal adresleme biçimi IPV4'dür (192.168.1.1 gibi).
2. Katman -- Data Link - Veri bağlantı katmanı:
Veri bağlantı katmanı, iletimin fiziksel adreslenmesine odaklanır.
Ağ katmanından (uzak bilgisayarın IP adresini içeren) bir paket alır ve alıcı uç noktanın fiziksel (MAC) adresini ekler.
Her ağ etkin bilgisayarın içinde, onu tanımlamak için benzersiz bir MAC (Media Access Control - Ortam Erişim Kontrolü) adresi ile birlikte gelen bir Ağ Arabirim Kartı (Network Interface Card - NIC) bulunur.
MAC adresleri üretici tarafından belirlenir ve kelimenin tam anlamıyla karta yazılır; değiştirilemezler. Bilgi bir ağ üzerinden gönderildiğinde, aslında bilginin tam olarak nereye gönderileceğini belirlemek için kullanılan fiziksel adrestir.
Ek olarak, verileri aktarıma uygun bir formatta sunmak veri bağlantı katmanının görevidir.
Veri bağlantı katmanı, veri alırken de önemli bir işleve hizmet eder, çünkü aktarım sırasında bozulmadığından emin olmak için alınan bilgileri kontrol eder; bu, veriler katman 1, yani fiziksel katman tarafından iletildiğinde de olabilir.
1. Katman -- Physical - Fiziksel katman:
Fiziksel katman, bilgisayarın donanımına bağlıdır. Bir ağ üzerinden veri aktarımını oluşturan elektrik darbelerinin gönderildiği ve alındığı yer burasıdır.
İletimin ikili verilerini sinyallere dönüştürmek ve bunları ağ üzerinden iletmek, ayrıca gelen sinyalleri almak ve bunları tekrar ikili verilere dönüştürmek fiziksel katmanın işidir.
OSI Katmanlarında "Encapsulation" (Kapsülleme) ve Veri İletimi
OSI modelinde veriler modelin her katmanında aşağıya aktarıldıkça söz konusu katmana özgü ayrıntıları içeren daha fazla bilgi veri iletimine eklenir.
Şöyle ki; aşağıda görülebileceği gibi her ilerleyen katmanda o katmana ait header eklenmektedir:
Session yani Oturum katmanından sonra veriler Transport (Taşıma) katmanında küçük parçalara ayrılır (segment (seçilen protokol TCP ise) ya da datagram (seçilen protokol UDP ise) ).
Taşıma katmanından Network katmanına geçtiğinde ise bu defa veri paket olarak adlandırılır.
Paket, Veri Bağlantısı katmanına geçtiğinde bir frame (çerçeve) haline gelir ve bir ağ üzerinden iletildiğinde frame bitlere bölünür.
Mesaj karşıdaki bilgisayar tarafından alındığında bu defa süreç
tersine işler. Yani fiziksel katmandan başlar ve uygulama katmanına doğru devam eder. Buna da
de-encapsulation denir.
